miserable now

miserable now

Friday, April 20, 2007

Luchtfietserij, grootkapitaal en journalistiek

‘Gratis maar niet goedkoop’. Met die slogan profileert de nieuwe uitgave De Pers zich sinds een maand of twee. Het is een speeltje van grootkapitalist Marcel Boekhoorn. Hij ergerde zich aan het journalistieke niveau van de gratis kranten Metro en Spits, en investeerde een fractie van zijn immense bankrekening in deze ‘gratis kwaliteitskrant’.
Inmiddels is de nieuwe krant al ruim vijftig keer verschenen, en het wordt tijd voor een analyse. Voegt de nieuwkomer iets toe aan het medialandschap? En is het nu praktisch haalbaar om een gratis kwaliteitskrant te maken?
De commerciële motieven daargelaten, de plannen van de makers van De Pers spreken tot de verbeelding: De Pers wil een onderscheidende krant zijn, een medium dat ‘teruggaat naar de basis van de journalistiek’. Een combinatie van journalistieke innovatie en ambachtelijkheid. Daar schuilt echter ook een gevaar: het is nog geen jaar geleden dat het met veel tamtam gelanceerde tijdschrift Pitch een vroege dood stierf. Het blad had ook grootse plannen, ook hier investeerde een geëngageerde zakenjongen (Elderik Meulman) er grote geldsommen in, maar toen de verkoopcijfers tegenvielen, was het avontuur snel voorbij. Even ging het blad op internet verder, maar inmiddels bestaat ook de website niet meer. In medialand is geen plaats voor luchtfietserij.
De Pers lijkt er een les uit getrokken te hebben: de lancering was redelijk ingetogen. De makers gingen de microfoons niet uit de weg, maar gaven toe dat de krant zich nog moest gaan bewijzen. Ook werd ervoor gekozen om de oplage rustig op te bouwen: eerst de grote NS-stations, later ook tankstations, boekhandels, supermarkten en nog vele andere locaties (een creatief distributienetwerk overigens). De afgelopen weken werd de krant ook nog eens huis-aan-huis bezorgd, om bekendheid te verkrijgen.
De afgelopen week heb ik De Pers dagelijks gelezen en waar mogelijk vergeleken met andere kranten. Op basis daarvan vind ik de term ‘onderscheidend’ absoluut gerechtvaardigd. Bijna elke dag heeft de krant eigen nieuws op de voorpagina. Dinsdag wordt die nog geheel aan ‘Virginia’ gewijd, maar woensdag prijken er twee eigen verhalen voorop. De opening is een primeur: 60 procent van de Kamerleden van vorig jaar heeft nog geen nieuwe baan kunnen vinden. Daaronder een reportage uit de banlieue over de Franse presidentsverkiezingen. Een voorpagina waar je mee aan kan komen. Donderdag wederom eigen nieuws: de KNVB laat een extra kampioensschaal maken, omdat drie clubs nog landskampioen kunnen worden. De opening is een kritische politieke analyse: ‘Als het kabinet op 25 juni met een beleidsprogramma komt, is het een jaar geleden dat er in politiek Den Haag echte beslissingen zijn genomen’. Verderop in de krant lees ik dat cabaretier Herman Finkers aan een comeback werkt. De grootste primeur wordt tot vrijdag bewaard: De Pers publiceert uit vertrouwelijke stukken dat het kabinet zich toch sterk wil gaan maken om de Europese Grondwet te redden.
De politieke verhalen komen allemaal van de hand van Joop Hazenberg, een jonge historicus die na een korte rol in het politieke wereldje nu de pen ter hand heeft genomen. Hij is niet de enige veelbelovende naam op de redactie. Daar zitten bijvoorbeeld ook de talenten Thomas Loudon en Kustaw Bessems (ex-Trouw en winnaar van journalistieke prijzen), en vele redacteuren die hun sporen al hebben verdiend in de journalistiek. In de kolommen staan ook regelmatig eigen verhalen uit het buitenland, afkomstig van correspondenten als Robert Fisk (o.a. The Independent) en Andrea Vreede (o.a. N.O.S.). De columns worden geschreven door onder meer oud-politicus Hans Wiegel en schrijver Tommy Wieringa. Een indrukwekkende lijst. Het overige nieuws wordt vooral betrokken van persbureau NOVUM, eveneens een rijzende ster met nobele doelstellingen.
Het onderscheidende karakter van De Pers komt ook terug in de nieuwsselectie. Die is behalve eigenwijs ook knap. Woensdag valt het me op dat ik na eerst twee landelijke dagbladen te hebben doorgebladerd in De Pers die stukken tegenkom waar in de ochtendkranten mijn oog op was gevallen. De redactie is ook slim: aan nieuws dat de hele dag al op radio en tv is uitgekauwd, wordt weinig aandacht besteed. Het nieuws over de fraude bij de Nederlandse bierbrouwers is slechts een ‘kortje’ op pagina 3. Men is duidelijk bezig om elke dag een verrassende krant in elkaar te zetten. Vaak lukt dat, zij het soms enigszins geforceerd.
Vooralsnog valt er uit de publicaties geen politieke voorkeur op te maken. De analyses en recensies die regelmatig de kolommen vullen, zijn vaak (maatschappij-)kritisch. Soms proef ik een zucht naar erkenning in de opiniërende stukken. Helaas ontbreekt een commentaar, evenals een opiniepagina. Dat is jammer, want ik ben erg benieuwd of de krant verder zou komen dan de ‘Balk ellende’-brieven die dagelijks in Metro zijn te lezen. Ook jammer is dat in de nieuwsberichten de mening of bedoeling van de redacteur wel erg duidelijk doorklinkt. Af en toe maakt de redactie een duidelijk statement: ‘27 mannen en vrouwen die nooit thuis zijn, gaan het Nederlandse gezin redden’, sneert de krant prominent over het nieuwe regeerakkoord.
De opmaak van De Pers is rustig en overzichtelijk. Geen kakofonie van kleuren, verknipte foto’s en uitroeptekens, maar enkele verhalen per pagina, goed leesbare koppen en uitgebalanceerde zwart-wit en beeld-tekstverhoudingen. Opvallend is dat de krant niet bol staat van de advertenties; het Algemeen Dagblad heeft er voor mijn gevoel meer. Zou De Pers dit nog moeten opbouwen? Dit kan toch geen bewuste keuze zijn, een gratis krant moet het hier toch van hebben?
Anno 2007 ontkomt een krant natuurlijk niet meer aan een website. Die is goed verzorgd. Soms wordt er in de dagkrant verwezen naar een filmpje op de site. Het opiniegedeelte is hier ruimschoots aanwezig. Ook is elke krant als pdf te bekijken.
Na een weekje zorgvuldig De Pers lezen, moet ik zeggen dat de krant mijn respect en goedkeuring kan wegdragen. De woorden vernieuwend en onderscheidend vind ik vooralsnog niet onterecht, en de inkt is inderdaad omgeven van een journalistiek ambachtelijke geur. Wel ben ik heel benieuwd of de krant de huidige koers kan volhouden. De krant zal hard moeten knokken voor haar lezers en advertenties, en concurrenten Metro en Spits zullen geen kans onbenut laten om de nieuwkomer een slag toe te brengen. Behalve journalistiek zal De Pers zich ook financieel moeten bewijzen. Want als het niet rendabel is, zal de stekker er onherroepelijk uitgaan.
Ik zou De Pers een kwalitatieve nieuwskrant willen noemen. Voor mijn wereldbeeld en de grotere discussies wend ik me toch graag tot de gerenommeerde kwaliteitskranten. Het is nog niet bewezen dat een gratis kwaliteitskrant structureel haalbaar is, maar in de dagelijkse nieuwsvoorziening voorzie ik wel een blijvende rol voor de nieuwkomer in het lichtblauwe tenue. Erg veel waarde moet u aan mijn oordeel echter niet hechten: over het eerder genoemde Pitch heb ik ook lovende kritieken geschreven…

Ook te lezen op http://petersblogje.blogspot.com.

15:47 | posted by Peter van Klinken |