miserable now

miserable now

Friday, September 09, 2005

Over Actualiteit

Als het geheel te lang is, beperk je dan tot het cursieve. Dat is het interessantst.

"Later als we op onze kamer terug zijn, zet ik even de televisie aan. Ook hier weer kinderen. Dit keer zijn ze zwart en stervend."

Aldus schrijft schrijver Milan Kundera. En hoofdstukken verder:

"Zo zie je hoe de hielenlikkers van de Actualiteit ernaast zitten. Ze weten niet dat de situaties die de Geschiedenis in scène zet alleen tijdens de allereerste minuten worden belicht. Geen enkele gebeurtenis is in zijn volle duur actueel maar slechts een heel kort moment, helemaal in het begin. De stervende kinderen in Somalië waar miljoenen kijkers gretig naar keken, sterven die niet meer? Wat is er van hen geworden? Zijn ze dikker of magerder geworden? Bestaat Somalië nog? En heeft het eigenlijk wel ooit bestaan? Zou het niet louter de naam van een luchtspiegeling zijn?"

Belangrijke vragen, maar misschien niet gepast te stellen terwijl de kranten berichten dat in New Orleans drijvende lijken aan lantarenpalen worden gebonden om ze later makkelijk voor identificatie terug te kunnen vinden. De gedachte alleen is zo intens verschrikkelijk dat wij - aan de andere zijde van de oceaan - bij kennisneming wellicht ook een traan voelen opwellen. De mondialisering van media maakt een mondialisering van medeleven mogelijk, en wie kan daar tegen zijn? Het is een hart onder de riem der getroffenen dat de hele wereld met hen mee lijdt en, zo mogelijk belangrijker, enkel medeleven kan hulp veroorzaken. Zoveel hebben we wel geleerd van de tsunami, de mens is op afstand te mobiliseren voor het goede doel: door de miljarden beelden van de ramp werden miljarden euro’s opgehaald. Elke overheid ter wereld hield het spaarvarkentje opsekop en ook door particulieren werd verschrikkelijk veel geld overgemaakt. Voor de zielige mensen.

Maar wie staat er nog niet eens een jaar na dato nog zo nu en dan stil bij de tsunami, wie vraagt zich nog wel eens af de arme mensen te Atjeh vergaat? Jammer genoeg blijkt onze bewogenheid zo vaak relatief. Kan het anders? We kunnen ons medeleven moeilijk gaan verdelen? De humanitaire ramp die vandaag op de voorpagina van de ochtendkrant adverteert, is volgende week of misschien al morgen door een nieuwere frissere ramp er vanaf gestoten, en zal langzaam, pagina na pagina, in de vergetelheid te geraken. Gisteren genoot de tsunami onze volle aandacht, vandaag is het New Orleans, morgen is het een brand in de nu nog onbekende Bongobongo-bossen te Orinoko die van duizenden het leven vraagt. De één is nog niet afgelopen of we schakelen over naar de andere. We kunnen geen ramp uitzitten.

Ik denk dat je van te snel nieuws, dat niets om het lijf heeft, cynisch kunt worden. Ik merk ook bij mijzelf een soort nieuwsmoeheid die ik zeer betreur. Nu kan ik al niet meer bewogen raken als ik lees dat er in Giessingerveen het verkrachte lijk van een meisje een sloot is gevonden, misschien ben ik er over een paar jaar niet kapot van als heel Belgie ontploft. Jammer van het bier, dat wel. We worden murw gebeukt. Een beetje als de bewoners van de arme wijken van New Orleans. Zij hadden geen zin meer in wéér een evacuatie, er waren zovaak orkaanwaarschuwingen, minstens twee per jaar, en meestal viel de schade reuze mee.
I’m staying. Finishing my coffee.

Who is to blame? Kundera beschrijft dit mechanisme met een formule uit een handboek voor existentiële wiskunde: de graad van snelheid is recht evenredig is aan de intensiteit van de vergetelheid. Daarmee legt hij de schuld in feite bij degene die het nieuws met die snelheid in de trechter werpt. Dat zal dan de journalist zijn? Dat is te gemakkelijk, aangezien rampen zich nu eenmaal opeens voordoen. Van het death metalconcert des levens heeft niemand het program. Toch denk ik dat er iets mag bestaan als duurzame journalistiek, waarbij minder hippe rampgebieden niet direct uit het oog verloren worden, en we niet constant keihard in ons gezicht geslagen worden met bleoderige beelden zonder context. Leer ons meer over de toedracht, leer ons meer over de afloop, leer ons meer over de nasleep. Kom nog eens terug in een brandhaard, één of twee jaar na dato, vraag de mensen hoe het nu met ze gaat. Enfin, je begrijpt wel waar ik naartoe wil. Houdoe!

"De manier waarop de contemporaine Geschiedenis wordt verteld, lijkt op een groot concert waarin achter elkaar de honderdachtendertig werken van Beethoven ten gehore worden gebracht, door van elk alleen de eerste acht maten te spelen. Als over tien jaar het hetzelfde concert zou worden uitgevoerd, zou men van ieder stuk nog slechts de eerste noot spelen, wat neerkomt op honderdachtendertig noten tijdens het hele concert, die als één melodie uitgevoerd worden. En over twintig jaar zou alle muziek van Beethoven samengevat worden in één enkele, heel erg lange, hoge noot die zou lijken op die eindeloze en hele hoge noot die hij op de eerste dag van zijn doofheid heeft gehoord."

12:26 | posted by roel |